Leven en dood met Andy Kaufman
In Nederland kennen we hem vooral als Latka uit de tv-serie Taxi, die in
de jaren tachtig werd uitgezonden.
In de Verenigde Staten was Andy Kaufman ook bekend als stand-up comedian,
en als iemand die als geen ander in staat was
om mensen op het verkeerde been te zetten. Kaufmans gegoochel met schijn
en werkelijkheid heeft er zelfs voor gezorgd dat veel
mensen twijfelen aan zijn dood in 1984.
Latka
Andy Kaufman trad al jarenlang op als stand up comedian toen hij gevraagd
werd om de rol van Latka op zich te nemen in de
serie Taxi. Zijn tv-rol bracht hem veel succes, maar tot groot verdriet
van Kaufman verwachtte zijn theaterpubliek dat hij
de rol van Latka ook in het theater liet zien.
Kaufman waarschuwde zijn publiek daarom aan het begin van zijn optredens dat hij geen Latka ging spelen en dat hij ging voorlezen uit 'The Great Gatsby' van Scott Fitzgerald als het publiek er toch om ging zeuren. Veel mensen vonden dat een goede grap. Tot het moment dat iemand uit het publiek toch om Latka vroeg en Kaufman vervolgens de rest van de avond ging voorlezen uit 'The Great Gatsby'.
Tony Clifton
Andy Kaufman liet zijn voorprogramma verzorgen door ene Tony Clifton; een
belabberde cafe-zanger die er een sport van maakte
om zijn publiek te beledigen. Tony Clifton bestond
niet echt, maar was een typetje dat door Andy
Kaufman was bedacht.
Soms was het Kaufman zelf die als Tony Clifton optrad, maar soms was het zijn broer Michael of zijn vriend Bob Zmuda die Clifton speelde. Andy Kaufman genoot ervan wanneer hij als Tony Clifton werd geinterviewd. Tot aan Kaufmans dood in 1984 wisten slechts weinig mensen dat Tony Clifton niet echt bestond.
Worstel kampioen
Verwarring zaaide Andy Kaufman met zijn gevechten als 'inter-gender
wrestling champion'. Kaufman vond het maar onzin dat
mannen alleen tegen mannen, en vrouwen alleen tegen vrouwen vochten. Hij
nam het daarom op tegen iedere vrouw die hem uitdaagde.
Al deze gevechten waren 'scripted', maar veel mensen konden niet door de
grap heenkijken.
Memorabel was ook het 'American Wrestling-duel' tussen Andy Kaufman en de twee keer zo zware Jerry 'The King' Lawler. Lawler velde Kaufman tot twee keer toe met een 'Piledriver'. na deze worstelgreep werd Andy Kaufman afgevoerd naar een ziekenhuis. "Gebroken nek" liet men weten.
Maandenlang liep Kaufman rond met een neck-brace. Tijdens een live-gesprek bij David Letterman eiste Andy Kaufman excuses van Lawler. Die sloeg Kaufman live op tv tegen de vlakte. Na de onvermijdelijke commercial break was een tierende en vloekende Andy Kaufman te zien: "You're a fucking asshole! You hear me? A fucking asshole! Pas tien jaar na Kaufmans dood werd bekend dat het worstelgevecht, de 'gebroken nek' en het tv-optreden bij David Letterman in scene waren gezet. Kaufman en Lawler waren in werkelijkheid goede vrienden van elkaar.
Friday
Kaufman misdroeg zich wel vaker tijdens live tv-optredens. In een
comedy-sketch in de comedy 'Friday' vertikte hij het ooit om zijn tekst op te
zeggen, waardoor hij de andere acteurs hevig in verlegenheid bracht. Een
van de acteurs stapte op een gegeven moment van de
set om terug te keren met de 'key cards': grote kartonnen vellen waarop de
tekst stond. Andy Kaufman bekogelde de acteur
vervolgens met water. Een commercial break redde de situatie. De week erop
was Kaufman weer in het programma te zien. Dit keer
las hij een verklaring voor waarin hij zijn excuus aanbood aan de cast en
het publiek.
Een tijd later lekte uit dat ook deze hele actie in scene was gezet.
Longkanker
De niet-roker en vegetarier Andy Kaufman overleed in 1984 op 35-jarige
leeftijd aan longkanker. Met in het achterhoofd
alle acties van Kaufman waren er nogal wat mensen die zijn dood in twijfel
trokken, bijvoorbeeld omdat Kaufman al een
tijdje werkte aan een filmscript. In dat filmscript fakete de hoofdpersoon
zijn eigen dood... door te doen alsof hij longkanker
had. Kaufman had tegen vrienden ooit gezegd dat hij, wanneer hij zijn
eigen dood in scene zou zetten, twintig jaar na zijn dood
terug zou keren.
Op 16 mei 2004 werd daarom door vrienden en bekenden een "Welcome Back Andy"-party georganiseerd. Maar Andy Kaufman kwam niet opdagen.